MAAK LIEWER ‘N BEGROTING EN HOU DAARBY
Landbouweekblad (28 Julie 2022) (Sperdatum: 7 Julie 2022)
André Eloff CFP®
Boedelbeplanner
Business and Legal Consultants (Pty) Ltd
Lid van FISA
MAAK LIEWER ‘N BEGROTING EN HOU DAARBY
Om ‘n bestaan te maak moet ‘n mens geld verdien, maar nie almal kan (of weet hoe om) met geld werk nie. Party mense raak onmiddellik spandabelrig as hulle geld sien of as hulle weet dat daar geld beskikbaar raak. Ander raak weer só vrekkerig en suinig en pot alles op vir “eendag”. Dan is daar die geldgieriges wat net wil aanhou geld maak. ‘n Ander groep is weer nie gepla oor geld nie. Hulle kry swaar en voer ‘n sukkel bestaan. Dit gaan eintlik oor ‘n mens se ingesteldheid oor geld.
Die persoon wat ‘n avonturier is wat o.a. wil bergklim, skubaduik, visvang, jag, golfspeel, en derglike, weet dat hy/sy geld nodig het daarvoor en spaar daarvoor. Die ander uiterste is die mense wat geen ideale of vooruitsigte het nie en met te min geld, nog minder waagmoed, visie en durf om iets daaraan te doen. Die geheim van die lewe is om ‘n middeweg te soek tussen al die uiterstes. Elkeen van ons het keuses.
Hou net balans. Almal is ook nie ewe slim, ryk, mooi, talentvol, energiek, avontuurlustig, gelukkig of vol waagmoed nie. Ek het dit erg teen diegene wat baie kontant verdien wat dink dat die kontant verewig gaan invloei. Dit spandeer, gaan oorsee, koop, koop ,koop. Aan boedelbeplanning vee hy (gewoonlik die man) hom af. Geen besef dat dit definitief nie gaan aanhou nie en as hy afsterwe gaan die fonteintjie verseker ophou.
Inkomste – en uitgawestaat
Wees altyd hipersensitief vir oorspandering. Daarom is ‘n begroring nodig en sit weg vir die maer jare, het die oumense altyd gesê.
‘n Begroting is niks anders as ‘n inkomste- en uitgawestaat nie. Dis eintlik eenvoudig. ‘n Mens plaas op skrif hoeveel geld jy in ‘n maand (jaar of semester) verdien waarmee jy jou uitgawes kan betaal en daarom skryf jy ook neer wat jou uitgawes is. Uitgawes word op die sent bepaal. Dis nou noodsaaklike uitgawes. ‘n Wyse man het eendag gese: “’n Mens moet nie koop wat jy nodig het nie, maar koop waarsonder jy nie kan klaarkom nie.” Die inkomste en uitgawes word met mekaar vergelyk, om te sien hoeveel jy oor het en of daar ‘n tekort is. Te min geld, dui daarop om uitgawes te sny. ‘n Oorskot is besteebare inkomste en moet eerder weggesit word vir die oudag of om ‘n sekere doel te bereik.
Sekwestrasie
“Moenie hoër vlieg as wat jou vlerke lank is nie”, sê hulle. As mens later nie in staat is om jou skuld te delg of af te betaal nie, kan mens insolvent (bankrot, gesekwestreer) verklaar word. Dit gebeur as jyself ‘n vrywillige boedeloorgawe doen of wag tot iemand anders jou sekwestreer. Insolvensie is ‘n vonnis teen ‘n individu en dan kom mens op alle kredietburos se swartlyste. Op elke vorm wat jy invul daarna word gevra “of jy al gesekwestreer was”. Moenie daardie informasie weerhou nie, want jy sal uitgevang word. In ‘n werksituasie word mens summier afgedank as jy dit nie genoem het nie.
Hou by jou begroting
Dis baie maklik om ‘n begroting op te stel maar om daarby te hou is moeilik. Dis fantasties om goeters en dinge te besit en dis nog beter om die top in die mark van die trekker-reeks of bakkie-reeks te besit. Kyk altyd na die groter prentjie, behou perspektief en bepaal jou prioriteite. Om die water en elektrisiteit te betaal is mos belangriker as om daardie geld te neem en te gaan uiteet en fliek.
Skuld
Om goed op skuld (krediet) te koop is maklik as jy voorheen op skuld gekoop het. Jy toon jou inkomste, vertel ‘n wit leuen oor al jou uitgawes, betaal die deposito en siedaar, die DVD-speler, implement, voertuig of derglike, is joune. Die vraag is of jy dit kon bekostig het. Wat wys jou begroting? Nou sit jy met ‘n DVD of implement en wat toe? Die skuld is gemaak en moet afbetaal word. Jy kan dit nie gaan terug gee nie. Die goed is nou ‘n tweedehands of liewer ‘n gebruikte artikel en is baie minder werd en die winkel wil dit nie terug hê nie. Daar is ‘n geldige kontrak en hulle gaan jou daarby hou.
WENK: Moenie jou begroting oorskrei nie. Moenie na ander (jou ouers) hardloop vir bystand nie. Waarom moet hulle skade ly omdat jy onverantwoordelik is?
Die eerste skuldmaak-oefening is die moeilikste. Die persoon wat wel skuld het se afbetalingsrekord word nagegaan en as dit lyk of die persoon ‘n gereelde betaler is, word nog meer skuld toegestaan.
Borg staan
Iemand wat nog nooit skuld gemaak het nie se eerste aansoek om iets op huurkoop of op ‘n kredietafbetalingsooreenkoms te koop word sommer gou afgewys, tensy so ‘n persoon ‘n ander iemand vra om vir hom/haar borg te teken. Om vir ‘n ander borg te teken sodat skuld aan so ‘n persoon toegestaan word is onverantwoordelik. As die skuldenaar nie sy skuld betaal nie of nalaat om dit gereeld te betaal, sal die een wat borg gestaan het moet opdok daarvoor. Beide die skuldenaar en die borggewer word aangemaan en gedagvaar en gevonnis. Wees bedag op sekere borgstellings wat geteken word, wat soms so wyd is (veral by dié van banke) dat die borggewer nie net vir daardie spesifieke skuld aanspreeklik gehou word nie maar sommer vir alle skuld wat daardie skuldenaar teenoor die skuldeiser (die bank) het en in die toekoms sal hê. Pas die borgstelling aan slegs vir die spesifieke skuld, as jy wel gaan borg staan.
WENK: MOENIE BORG TEKEN NIE! Indien jy wel vir iemand borg geteken het moet jy onmiddellik plan maak om jouself uit daardie borgstelling te kry. Indien die skuld waarvoor jy geteken het, afbetaal is en jy kan jou daar uitkry, sorg dat jy die oorspronklike borgdokument tesame met die oorspronklike ontslagbrief kry (by die bank of elders) en dit moet jy soos goud bewaar (in jou kluis vir ewig), want jare later kan die bank jou steeds opskroef.
André Eloff CFP®
Boedelbeplanner
Business and Legal Consultants (Pty) Ltd
Lid van FISA
