ETIESE GEDRAG WORD GEVERG IN DIE FINANSIËLE- EN FIDUSIÊRE WÊRELD
Daar is ‘n verskil tussen morele waardes en etiese beginsels. Morele waardes rig ‘n mens se gedrag en etiese beginsels verskaf die manier waarop mens behoort te handel in die werkplek, tuis en op straat. Etiese gedrag word geverg van die kliënt, die finansiële adviseur, die kliënt se ouditeur, boekhouer en prokureur, die versekeringsmaatskappye se bemarkingsarm, die eise-departemente en assessors en die professionele boedelbeplanner, wanneer besigheid gedoen word deur kliënte en wanneer ‘n kliënt sy sake in orde kry. ‘n Kliënt verwag die beste uitkomste vir die dag van aftrede en afsterwe, as ‘n boedelbeplanning gedoen word. So beplanning moet sorg dat die kliënt ingeligte besluite kan neem oor sy/haar finansies, wat insluit sy/haar maandelikse begroting (inkomste en uitgawe), spaar en beleggingsmoontlikhede vir doelwitte soos oa studiegelde, oorsese reise of vir die koop van eiendom, lewensversekering vir sakerisikos en kapitaaltekorte, korttermynversekering, werknemersvoordele, inkomstebeskerming en derglike. Dis kommerwekkend dat baie kliënte se sg boedelbeplannings nie al die aspekte van kliënte se boedels aanspreek nie. In baie gevalle is daar bloot nie genoeg kontant nie of daar is te veel kontant maar die polisse is verkeerd gestruktureer. ‘n Voorbeeld hiervan is waar die kliënt se enigste polis ‘n R 40m se dekking op sy lewe is en die volle opbrengs is aan sy gade begunstig, terwyl daar ‘n borgskap onderteken is by die bank, deur hom vir skuld vir R 10m in sy sakeonderneming en sy boedel het geen kontant in nie. Swak advies en moontlike gulsigheid deur die makelaar, dat die kliënt sy sin gekry het met die begunstiging aan sy vrou en die versekeringsmaatskappy wat geen idee het hoe sake staan nie, gee die bedryf ‘n swak naam. Hierdie polis is geregistreer as ‘n sake polis by die versekeringsmaatskappy. Die bestaan van so polis is onprofessioneel en oneties en al die betrokke partye is skuldig daaraan.
In ‘n ander geval het die man lewensdekking van bykans ‘n R 100 m en doen aansoek vir nog meer dekking. Met dit wat hy reeds het, is dit twyfelagtig of hy dit enigsins nodig het en of daar ‘n versekerbare belang was ten tye van uitneem daarvan. Sy gade, wat ‘n huisvrou is, met geen kwalifikasies nie, en wat kyk na die kinders tuis, het R 45m se dekking op haar lewe. Bloot omdat iemand dit kan bekostig, beteken nie dat mens soveel dekking mag kry, sonder ‘n versekerbare belang nie. Hoe het die versekeringsmaatskappy dit toegelaat? Hoe het die makelaar dit geadviseer?
Daar word lewenspolisse uitgeneem wat nooit, van die begin af, sou uitbetaal nie, as gevolg van die versekerde se mediese toestand wat nie korrek weergegee is nie. Hierdie is ‘n algemene probleem omdat die kliënt en die finansiële adviseur onkundig was aan die een kant en beide informasie weerhou het en druk toegepas het, om dekking te kry. Erg is die makelaar en familie verontwaardig dat die uitbetaling nie gebeur na die afsterwe nie. Die kliënt, wat al jare kanker gehad het, het die polis 6 maande voor die dood uitgeneem. Die vraag is hoe dit gebeur het en die versekeringsmaatskappy staan verstom. Die prokureur wat voor sy siel weet dat die polis se opbrengs nie moontlik is nie, val die versekeringsmaatskappy aan en die kliënt se mense betaal hom in die hoop om iets te kry.
Min boedelbeplanners doen ‘n holistiese boedelbeplanning vir kliënte, omdat die kennis van fidusiëre aangeleenthede ontbreek. Vele finansiële adviseurs maak testamente vir kliënte en baie van hulle doen sommer ook die kliënte se trusts, omdat hy/sy ‘n voorbeeld van ‘n trust bekom het by iemand. Hierdie is ‘n onding, aangesien sulke finansiële adviseurs nie noodwendig opgelei is of deeglike kennis het van fidusiëre aangeleenthede nie en dan is hy/sy sommer ook die eksekuteur. Dit is erge botsende belange. Dis te verstane, en dit hoort so, dat baie mense hul finansiële adviseurs vertrou, maar dis nie die finansiële adviseurs se forte om eksekuteur te speel nie. Kliënte word in baie gevalle mislei daardeur. Die enigste rede waarom dit gebeur dat die finansiële adviseurs eksekuteur wil speel, is omdat hy of sy graag beleggings wil doen met die erfgeld en om die familie wat agterbly voorts by te staan, wat te verstane is. Finansiële adviseurs behoort weg te bly van eksekuteur speel, indien hy/sy nie self boedels beredder nie en die nodige kwalifikasies en ondervinding het nie. Dit is ‘n onding. Daar is ‘n fyn lyn tussen eerlik wees en gulsig wees.
Sekere outiteure en boekhouers het vele truuks wat so effe van koers af is deur om hul truuks kwyt te raak en dan ook by te sê dat, “die Ontvanger dit of dat nie sal raaksien nie” of “ek het dit nog nooit gesien nie”, terwyl die wet die situasie duidelik uitspel. Dis onverantwoordelik en onprofessioneel.
Party mense dink hulle moet of kan maar hul boedels begin uitdeel aan kind en kraai, terwyl hulle leef. By vele mense aangekom wat byvoorbeeld sê, “dat die oudste kind en die jongste reeds hul erfporsies gekry het”. Dis soos die “verlore kind” in die Bybel. By verdere navraag vertel hulle dat, “een van die plase of hul woning verkoop is so jaar velede en die wins is gebruik om ‘n huis te koop vir die jongste een wat toe getroud is, op die kind se nuwe van.” Daar is geen sprake van skenkingsbelasting op die bedrag bo R 100 000-00 wat sodanig en indirek aan die jongste kind gegee is nie. Dit gebeur dat die SAID so skenking kan miskyk, maar dis nie te sê dat so ouer skotvry is by die SAID nie. Dan spog die ouer daarmee, as dit blyk of die SAID dit nie agtergekom het nie. As mens die wetlike vereistes van skenkingsbelasting uitwys, word dit bloot onder die mat ingevee. Dis miskien ‘n lekker gevoel om by die SAID verby te kom, maar dis steed oneerlik.
Geeneen van die bovermelde professionele dissiplines moet hulle daaraan skuldig maak, om kop in een mus te wees, met mekaar en die kliënt, om onregmatig voordele te kry uit enige transaksie of situasie nie. Elke dissipline moet op sy eie nes kraai, want dis hoe dit hoort.
André Eloff (CFP®) en A J du Plooy (B Juris, ATC)
Boedelbeplanners: Business & Legal Consultants (Pty) Ltd
Lid van FISA
