Jong mense behoort vooruit te beplan
My ervaring is dat die meeste jong mense hulle nie regtig steur daaraan as iemand praat oor finansiële-, beleggings- en aftreebeplanning nie. My indrukke is dat hulle vies raak as hulle vertel word van doodsdekking, ongeskiktheidsdekking en gevreesde siekte dekking. “Hulle gaan nie nou dood nie, waar kom jy vandaan?” of “Om oor dood te praat is negatief en mens spreek ook nie DOOD oor iemand uit nie”, is nog ’n uitlating. Dis asof hulle vir ewig gaan lewe en dat hulle in hierdie “ewigheid” van hulle, nooit ongeskik sal raak of ’n gevreesde siekte sal kry nie. Toe sterf een van hul goeie vriende aan ’n hartaanval, op 42 jaar.
Hy is jonk. Sy boedel is nie groot nie. Daar is geen of min voorsiening gemaak vir sy gade en twee jong spruite. Die vrou sit met die gemors. Die meeste vrouens in SA aanvaar dat die man voorsiening maak vir al die bogenoemde risikos. “Hy het vir haar die polisdokument gewys, maar hy het lankal ophou betaal”, kry mens gereeld. Dis die vrou se skuld ook dat daar nie genoeg is na die dood van haar man nie. Sy is bydraend nalatig. Sy kon ook insette gelewer het en seker gemaak het dat sy verstaan hoe versekeringsprodukte, beleggings, aftreefondse, die testament en die trust werk, en kon dit gereeld opgevolg het.
“Borgskappe” wat geteken is vir finansiering of lenings vir persoonlike gebruik en vir besighede, is soms ’n groot verassing wat na die dood soms die volle boedel verteer.
Daar is slegs 45×12= 540 betaaldae as mens werk vir ’n werkgewer van ouderdom 20 jaar tot 65. As jy gelukkig is om te lewe op 65 jaar, hou die salaris-inkomste op en moet mens voorts inkomste kry uit aftree voordele en beleggings, as jy daarvan het. Daar is ’n klassieke boek, THE RICHEST MAN IN BABILON” deur George S Claston (1926) wat ’n formule gee oor hoe om te spaar van jongs af. Die boek is steeds beskibaar.
Jong mense wat vir hulself werk, maak soms ‘n goeie inkomste maar die risiko is groot om nie goed te doen nie en soms om insolvent te raak. Indien daar bygedra is tot ’n uittree annuiteit, vorm dit gelukkig nie deel van die bates waarop beslag gelê word nie. Baie sakemanne en boere redeneer dat hulle baie meer geld maak met hul besigheid en boerdery. Boere meen dat die groei persentasie baie beter is op hulle manier van produseer, aanwas van vee en sake doen. Die voorspoed kan baie gou verander as die droogte intree of as varkgriep ’n epidemie raak of as voëlgriep die hoenderboerdery kelder of derglike pes wat kan voorkom. ‘n Bydrae tot ’n aftreefonds en ander belegging, bied tog ’n mate van verligting. Niemand kan die risikos ignoreer nie.
Indien dit goed gaan, moet mens dankbaar wees en nooit arogant raak daaroor nie. Alles kan in ’n oogwink verander, soos om gesondheidsprobleme op te doen. Hoor nou die dag van só arogante een wat uit die hoogte op ons neerdaal: “mense bepaal hul eie destiny”. Wel, “ja en nee”. Ek hoop haar voorspoed, geluk en die genade hou en dat daar relevante dekking is.
Wanneer jong mense hul eie besigheid wil begin, behoort die korrekte strukture van die begin af, in plek te wees. Hier volg ’n paar wenke:
- Trou ingevolge die mees voordelige wyse vir iemand wat ‘n onderneming gaan begin. My opinie is om buite gemeenskap van goedere te trou, sonder die aanwas bedeling. Ander mense het ander opinies.
- Om 100% aandeelhouer van ’n maatskappy te hou is ’n groot risiko, want as die enigste aandeelhouer sterf, vries die bank die bankrekening van die besigheid. Geen betalings verder nie. Mede-eienaarskap van gade, vennote of trustees van ’n trust, is die antwoord.
- Hou die aandele van ’n maatskappy van die begin af in ’n trust, sodat die groei daarin kan plaasvind en nie in jou naam nie.
- Hersien jou testament minstens elke twee jaar.
- Na ’n egskeiding, moet ‘n testament binne 3 maande gewysig word, anders word die bestaande wense deurgevoer.
- Oudit jou trust gereeld, want wetgewing en hofsake veroorsaak dat aktes gewysig moet word.
- Maak seker dat die daaglikse boekhouding, jaarlikse finansiële state en gereelde inhandiging van belasting opgawes op datum is.
- Ouditeure gee nie gewoonlik advies oor boedel strukture, boedel risikos en die strategieë in die besigheid nie. Ouditeure doen rekeningkundige werk en probeer om belasting vermyding toe te pas en nie belasting ontduiking nie.
- Die verantwoordelike persone van enige besigheid is die direkteure van maatskappye, die eienaar van ’n eenmansaak, die vennote van ’n vennootskap, lede van ’n beslote korporasie en die trustees van ’n trust.
- Maniere om ’n bestaande besigheid te koop is oa. die koop van die aandele of belang, die koop van ’n lopende saak en ander wyses en elke wyse het risikos.
- Moenie ‘n woonhuis koop in ’n maatskappy of trust op ‘n stuk grond (perseel) saam met ander Dit veroorsaak vele onoplosbare situasies.
- Moet nooit jou woonhuis koop in jou maatskappy waarin jy besigheid doen nie, want as jy die besigheid verkoop gaan jou huis saam.
- Borgskappe van banke en ander finansiering instansies bepaal gewoonlik dat die ondertekenaar sy persoonlike boedel en ook die bates van die maatskappy “wegteken”. Die bank het die keuse om by dood of by die nie-nakoming van die kontrak, toe te slaan op die persoonlike boedel of op die maatskappy. Onderskei tussen “Oop borgskappe” en “Beperkte borgskappe”. ’n Beperkte borgskap moet bepaal dat die borgskap eindig wanneer die laaste paaiement betaal is. ‘n “Oop borgskap” beteken dat jy verantwoordelik is vir ewig ten aansien van alle finansiering wat ook in die toekoms gaan plaas vind in daardie besigheid. Maw, as jy die maatskappy verlaat en die bank wil nie jou borgskap nie kanseleer nie, bly jy ook verantwoordelik vir skulde van daardie maatskappy, al is jy daar weg. Dring aan op ’n beperkte borgskap by elke transaksie.
André Eloff (Lid van FISA) en A J du Plooy (B Juris, ATC)
Boedelbeplanners: Business & Legal Consultants
